امور مالياتي،حقوقي، ثبتي، اظهارنامه

در ادامه انواع  قانوني كه براي كاهش مبلغ ماليات وجود دارد را بررسي مي‌كنيم.

تسليم به‌موقع اظهارنامه مالياتي

هرساله از سوي دولت يك زمان‌بندي مشخص مي‌شود كه در آن اصناف و مشاغل بايد تمامي جزييات هزينه و درآمد خود را ثبت كنند تا ماليات با توجه به اين هزينه و درآمد محاسبه شود.

شايد عجيب به‌نظر برسد اما ارائه به‌موقع اظهارنامه مالياتي مي‌تواند مبلغ ماليات شما را در سال‌هاي آتي كاهش دهد و به اين شكل مي‌توانيد مشمول انواع تخفيف‌ها و جوايز مالياتي شويد. براي ارائه اظهارنامه مالياتي  مختلفي وجود دارد و اگر خودتان با مسائل مالي آشنايي نداريد و يا هنوز واحد مالي در شركتتان وجود ندارد، مي‌توانيد از مشاوران مختلف در اين زمينه كمك بگيريد تا اظهارنامه شما بدون مشكل باشد و فرايند ثبت و محاسبه ماليات به‌سرعت طي شود.

ثبت دقيق و كامل تمام هزينه‌ها با جزييات در اظهارنامه

يكي از مهم‌ترين نكات در زمان ارائه اظهارنامه مالياتي، ثبت تمامي جزييات و هزينه‌ها است. به اين شكل احتمال اشتباه محاسباتي كاهش پيدا مي‌كند و از طرفي اداره ماليات و مميزان مالياتي اظهارات شما را راحت‌تر مي‌پذيرند و احتمال به‌وجود آمدن مشكل در فرايند محاسبات مالياتي شما كاهش مي‌يابد.

همچنين بهتر است كه ريزهزينه‌ها و مبلغ ماليات سال قبل را نيز در اظهارنامه ذكر كنيد.

پرداخت به موقع  ماليات؛ شاه‌كليد براي كاهش ماليات

پس از ارائه اظهارنامه نوبت به پرداخت ماليات مي‌رسد. پرداخت ماليات به‌موقع و در موعد مقرر مزاياي مختلفي دارد، از تخفيف و جايزه خوش‌حسابي تا معافيت ماليات و ماليات نرخ صفر همه از مزاياي پرداخت به‌موقع ماليات هستند.

براي مثال اگر ۳ سال متوالي ماليات خود را بدون هيچ اعتراضي در موعد مشخص پرداخت كنيد، ۵ درصد از كل مبلغ ماليات سه‌ساله به شما تخفيف مالياتي داده مي‌شود و اين مبلغ از مبلغ بدهي مالياتي شما كسر مي‌شود.

همچنين اگر ماليات خود را زودتر از موعد پرداخت كنيد نيز مشمول تخفيف روي ماليات مي‌شويد.

خوش‌حسابي و ديگر هيچ

همانطور كه گفتيم جايزه خوش‌حسابي، كه از اسم آن مشخص است، به اصناف و افرادي تعلق مي‌گيرد كه ماليات خود را بدون هيچ مشكلي سر موعد مقرر پرداخت مي‌كنند. اين جايزه به‌صورت كسر ماليات است يا به شما برمي‌گردد كه در هر دو صورت، به اين معنا است كه مبلغ كمتري را براي ماليات پرداخت خواهيد كرد.

هرگاه كه صحبت از مجازات باشد، در گام اول بايد مجرم را تعريف كرد تا بتوان او را به سزاي اعمالش رساند. از نقطه نظر قانوني، هر موسسه، شركت، بانك، وزارتخانه يا هر نوع بنگاه اقتصادي دولتي، خصوصي يا نيمه‌دولتي كه به‌صورت عمدي از پرداخت ماليات تعيين شده و مقرر فرار كند، مجرم شناخته مي‌شود و بايد مجازات شود. مجازت يا همان جرم فرار مالياتي از 3 ماه تا يك سال حبس تعريزي خواهد بود. در نتيجه اگر فرد در ابتداي ارتكاب به جرم مالياتي باشد يا اينكه خودش به ميل خود فرار مالياتي را اعلام كند و به دست خود اقدام به اصلاح اسناد و مدارك نمايد، تعقيب كيفري نخواهد داشت. در عين حال اگر بعد كشف جرم به دست ماموران ماليات جرم فرار مالياتي وي ثابت شود، از 3 تا 12 ماه حبس تعريزي خواهد داشت. در نظر داشته باشيد در صورتي كه فرد بعد صدور حكم قانوني به ماموران امور مالياتي كمك كند تا تمامي مدارك را اصلاح نمايد و به جرم خود اقرار نمايد، در حكم او تخفيف داده خواهد شد. 

حال سؤال اينجاست كه جرم فرار مالياتي بر چه اساسي تعيين مي‌شود؟ همان طور كه گفتيم، حبس بين 3 تا 12 ماه متغير خواهد بود. جرم فرار مالياتي با توجه به نوع شغل و همچنين ميزان فرار مالياتي بر اساس قاضي تعيين مي‌شود. اگر فرد در ابتداي فرار مالياتي باشد و در همان ابتدا از كار خود پشيمان شده باشد و اعلام كند، هيچگونه تعقيب قانوني شامل حالش نمي‌شود. هرچه ميزان ريالي فرار مالياتي و نوع سندسازي آن بيشتر باشد، ميزان حبس نيز بيشتر خواهد بود. همچنين فصول مالياتي كه فرد اقدام به فرار مالياتي كرده باشد را نيز در تعيين حكم در نظر مي‌گيرند. پس مي‌توان گفت كه هرچه زودتر دست از فرار مالياتي بكشيد و اقرار كنيد، به نفتان خواهند بود. 

عواقب فرار مالياتي در ايران

عواقب فرار مالياتي براي همه يكسان نيست. انواع فرار مالياتي در ايران با هم تفاوت دارند. هر فرد يا شركت، مجازت متفاوتي بر اساس انواع فرار مالياتي كه انجام داده است خواهد داشت. اگر اشخاص حقيقي عادي كه مجاز به پرداخت انواع ماليات هستند، آن را پرداخت نكنند، مشمول حبس بين 6 تا 24 ماه خواهند بود. همچنين علاوه بر حبس، بر اساس قانون ماليات، فرد موظف به پرداخت جزاي نقدي نيز خواهد بود. جالب است بدانيد حتي امكان اعلام حكم شلاق از 34 تا 74 ضبه نيز وجود خواهد داشت. چنين اشخاص از حقوق اجتماعي از 6 ماه تا 5 سال محروم خواهند بود تا ديگر از سامانه فرار مالياتي استفاده نكنند. همچنين در نهايت بعد تمام اين جرايم، فرد بايد اصل مالياتي كه پرداخت نكرده را به همراه جريمه آن پرداخت نمايد. 

حال اگر يك شركت يا موسسه مرتكب جرم فرار مالياتي شود، از يك يا چند فعاليت شغلي به مدت 6 تا 24 ماه محروم خواهند شد. همچنين چنين شركت يا موسسه‌اي نمي‌تواند اسناد تجاري از جمله چك، سفته يا امثال آن را تا مدت مشخص صادر كند. اين در شرايطي است كه فرد خاصي مرتكب جرم فرار مالياتي در شركت نشده باشد. در صورتي كه فرد خاصي از كارمندان تا مديرعامل در دستكاري مدارك دست داشته باشند، عواقب فرار مالياتي براي آن‌ها جداگانه خواهد بود. 

در صورتي كه يكي از حسابداران، حسابرسان يا مديران بانك‌ها، موسسات يا شركت‌ها از اين جرم اطلاع داشته و آن را گزارش نكرده‌اند، محكوم به 6 تا 24 ماه حبس خواهند شد. البته بايد اين موضوع ثابت شود كه آن‌ها از اين موضوع اطلاع داشته‌اند و آن را گزارش نكرده‌اند. همچنين بر اساس انواع فرار مالياتي كه از آن‌ها اطلاع داشتند، فرد به شلاق يا پرداخت جريمه نقدي نيز دچار خواهد شد. 

انواع ماليات در ايران، مي تواند كمي گيج كننده باشد. بيشتر افراد بعد از شنيدن كلمه ماليات، اولين چيزي كه به ذهنشان خطور مي كند، ۹ درصد ماليات بر ارزش افزوده مي باشد كه بر روي بسياري از كالاها و اقلام مصرفي نوشته شده اند. اما داستان زماني پيچيده مي شود كه متوجه شويد ۹ درصد ماليات بر ارزش افزوده، تنها ۱ نوع از انواع ماليات ها در ايران مي باشد!

در كشور ايران، ماليات بر روي موارد مختلفي اعمال شده است كه اگر از آنها اطلاع نداشته باشيد، ممكن است در آينده هزينه هاي سنگيني را به همراه جريمه براي شما به دنبال داشته باشند. در ايران دو دسته بندي كلي براي ماليات در نظر گرفته مي شود:

ماليات مستقيم
ماليات غيرمستقيم
هر كدام از اين نوع ماليات ها، مدل هاي مختلف مالياتي را در زيرمجموعه خود دارند كه در ادامه به صورت كامل شرح خواهيم داد.

ماليات مستقيم

ماليات مستقيم، نوعي از ماليات است كه مستقيماً از درآمد يا دارايي‌هاي اشخاص يا شركت‌ها دريافت مي‌شود. اين نوع ماليات به طور مستقيم از مالكان دارايي‌ها و درآمدها كسر مي‌شود و مسئوليت پرداخت آن به عهده خود اشخاص يا شركت‌ها است. اين نوع ماليات معمولاً به صورت مستقيم از درآمدهاي حاصل از حقوق و دستمزد، سود شركت‌ها، درآمد حاصل از معاملات املاك و مستغلات، ورودي‌هاي ارزش افزوده، ارث و… كسر مي‌شود.

ماليات غير مستقيم
از ديگر انواع ماليات در ايران مي توان به ماليات هاي غيرمستقيم اشاره كرد كه خود در ۳ دسته بندي كلي طبقه بندي مي شوند:

ماليات بر واردات و صادرات يا حقوق عوارض گمركي
ماليات واردات و صادرات كه به نام ماليات گمركي نيز شناخته مي‌شود، ماليات هر كشور بر صادرات و واردات انواع كالاهاي متفاوت است. اين ماليات بر اساس سياست‌هاي كلان بازرگاني هر كشور و شرايط اقتصادي آن تعيين مي‌شود و فارغ از اين كه يكي از روش‌هاي درآمدزايي براي كشور هستند، به جهت حمايت از توليد و صنايع داخلي نيز به كار گرفته مي‌شوند. اين ماليات به طور معمول با توجه به قيمت و ويژگي‌هاي كالا تعيين و دريافت مي‌شود.

ماليات بر مصرف
دولت معمولاً براي خريد برخي از كالاها ماليات تعيين مي‌كند و اشخاصي كه اين كالاها را به طور زياد خريداري مي‌كنند، بايد مبلغ ماليات بيشتري هم پرداخت نمايند. برخي از كالاها مانند بنزين و سيگار معمولاً ماليات غير مستقيم دارند. كالا و خدمات مختلفي ممكن است داراي ماليات غيرمستقيم مصرف باشند، اما معمولا مي توانيد ليست زير را در ميان اين محصولات يافت كنيد:

خريد و فروش الكل طبي و صنعتي
خريد و فروش سيگار
خريد و فروش اتومبيل
خريد و فروش خاويار
خريد و فروش نوارهاي ضبط صوت و تصوير
لوازم الكترونيكي و خانگي
خدمات رستوران‌ها و كافه‌ها
خدمات تفريحي و مسافرتي
لوازم پوشاك و آرايشي بهداشتي
خدمات تلفن همراه و اينترنت
 

الف: نرخ عمومي (استاندارد): نرخي كه  اصولا بيشتر كالا و خدمات در ايران بر مبناي ۹٪ (نه درصد) محاسبه مي شود كه مستند بر ماده ۷ قانون ارزش افزوده دائمي مي باشد.

ب: نرخ خاص : نرخ هايي كه در برخي از كالا ها يا خدمات، واردات به دليل استراتژي هاي خاص ممكن است كمتر يا بيشتر از نرخ استاندارد باشد، كه مثال هايي از آن در ماده ۲۱ قانون ارزش افزوده دائمي آورده شده است.

مثلا يكسري كالاهاي آسيب رسان ، لوكس بالا تر و يكسري كالاهاي ضروري مثل خوراك اصلي ، دارو ، واكسن و… پايين تر از نرخ استاندارد مي باشد.

چه اشخاصي مشمول قانون ارزش افزوده مي شوند؟

يكي از مهم ترين مواردي كه يك كسب كار بايد بداند اين هست كه اساسا مشمول دريافت يا پرداخت ارزش افزوده مي‌شود يا خير كه با دانستن آن بتواند تكاليف قانوني خود را انجام دهد.

براي دانستن اين امر بايد بررسي نماييد كه آيا شما جز يكي اين ۸ فراخواني كه از طرف سازمان امور مالياتي بيان شده هستيد ياخير؟ در صورتي كه جزء يكي از آن فراخوانها بوديد مشمول ماليات بر ارزش افزوده مي شويد.

فراخوان هاي ارزش افزوده چيست؟
فراخوان ها را به تفكيك هرمرحله در ذيل بيان ميكنيم:

فراخوان اول ثبت نام در نظام ماليات بر ارزش افزوده
 كليه اشخاص حقيقي و حقوقي واجد حداقل يكي از شرايط زير اعلام مي‌گردند:

۱- كليه وارد كنندگان؛

۲- كليه صادر كنندگان؛

۳- كليه فعالان اقتصادي كه مجموع فروش كالاها و ارائه خدمات آنها در سال ۱۳۸۶ سه ميليارد ريال يا بيشتر بوده است؛

۴- كليه فعالان اقتصادي كه مجموع فروش كالاها و ارائه خدمات آنها در پنج ماهه آغازين سال ۱۳۸۷، يك ميليارد و دويست پنجاه ميليون ريال يا بيشتر بوده است.

تبصره: آن دسته از فعالان اقتصادي كه صرفاً به عرضه كالاها و خدمات معاف از اين نظام مالياتي (بر اساس مفاده ماده ۱۲ قانون) اشتغال دارند، از ثبت نام در اين مرحله معاف مي‌باشند، بديهي است فعالاني كه به عرضه توأم كالاهاي مشمول و معاف اشتغال داشته و حداقل يكي از شرايط فوق را دارند مشمول اين تبصره نبوده و موظف به ثبت نام در اين مرحله مي‌باشند.

فراخوان دوم ثبت نام در نظام ماليات بر ارزش افزوده
 كليه اشخاص اعم از حقيقي و حقوقي، صرفنظر از ميزان فعاليت، كه مشمول مرحله اول ثبت نام در نظام ماليات بر ارزش افزوده نگرديده بوده‌اند، شاغل به فعاليت در هر يك از موضوعات مندرج در بند (الف) ماده (۹۶) قانون ماليات‌هاي مستقيم (بجز فعاليت‌هاي معاف موضوع ماده ۱۲ قانون ماليات بر ارزش افزوده) به شرح زير، مشمول مرحله دوم ثبت نام و اجراي اين نظام مالياتي مي‌باشند:

۱- كارخانه‌ها و واحدهاي توليدي كه براي آنها جواز تأسيس و پروانه‌ي بهره‌برداري از وزارتخانه‌ي ذيربط صادر شده يا مي‌شود؛

۲- بهره‌برداران معادن؛

۳-ارائه دهندگان خدمات حسابرسي، حسابداري و دفترداري و همچنين خدمات مالي؛

۴- حسابداران رسمي شاغل و موسسات حسابرسي عضو جامعه حسابداران رسمي ايران؛

۵- ارائه دهندگان خدمات مديريتي و مشاوره‌اي؛

۶- ارائه دهندگان انواع خدمات انفورماتيك، رايانه‌اي اعم از سخت افزاري، نرم افزاري و طراحي سيستم؛

۷- متل‌ها و هتل‌هاي سه ستاره و بالاتر؛

۸- بنكداران، عمده فروش‌ها، فروشگاه‌هاي بزرگ، واسطه‌هاي مالي، نمايندگان توزيع كالاهاي داخلي و وارداتي و صاحبان انبارها؛

۹- نمايندگان موسسه‌هاي تجاري و صنعتي، اعم از داخلي و خارجي؛

۱۰- مؤسسات حمل و نقل موتوري و باربري داراي مجوز از مراجع ذيربط، زميني، دريايي و هوايي باربري (به استثناء واحدهايي كه صرفاً به امر حمل و نقل مسافر اشتغال دارند)؛

۱۱- مؤسسات مهندسي و مهندسي مشاور؛

۱۲- مؤسسات تبليغاتي و بازاريابي.

دركشورما ، ماليات به دو صورت خوداظهاري يا علي الرأس محاسبه مي‌گردد. در روش خوداظهاري شخص حقيقي يا حقوقي خود اعلام مي‌ كند كه چه مقدار درآمد داشته و چه مقدار بايد ماليات پرداخت نمايد ، بدون آن كه  ‌كارشناسان سازمان امور مالياتي در محاسبه و دريافت ماليات ، دخالتي داشته باشند. به اين منظور، اظهارنامه ‌اي را تحت عنوان اظهارنامه مالياتي تكميل كرده كه شامل كل درآمدها و كل هزينه و استهلاك و حقوق كارمندان مي ‌باشد و پس از كسر معافيت مالياتي ، مبلغ ماليات ساليانه نيز محاسبه مي‌ گردد. در صورت عدم پذيرش اظهارنامه مالياتي يا عدم ارائه به موقع آن به سازمان امور مالياتي ، كارشناسان سازمان امور مالياتي ، به صورت علي الرأس ماليات را محاسبه نموده و به مودي اعلام مي‌ نمايد و درواقع نظر كارشناس سازمان امور مالياتي ، ملاك پرداخت ماليات مي‌ باشد..

مهلت ارسال اظهارنامه مالياتي چيست؟
سال مالياتي عبارت است از يك سال شمسي كه از اول فروردين هر سال شروع و به آخر اسفندهمان سال ختم مي‌شود. در مورد اشخاص حقوقي مشمول ماليات كه سال مالي آن‌ها به موجب اساسنامه با سال مالياتي تطبيق ندارد ، درآمد سال مالي آن‌ها به جاي سال مالياتي مبناي محاسبه ماليات قرار مي‌ گيرد ومهلت تسليم اظهارنامه مالياتي حداكثر تا پايان چهارماه شمسي پس از سال مالي است. (۳۱ تير ماه)
اشخاص حقيقي و حقوقي كه موظف به تنظيم و ارسال اظهارنامه مالياتي مي باشند:
طبق ماده۱ قانون ماليات‌هاي مستقيم ، اشخاص زير موظف به تكميل و ارسال اظهارنامه مالياتي و پرداخت ماليات مي‌ باشند:

چگونه اظهارنامه مالياتي خود را به درستي آماده و ارسال كنيم؟
براي تهيه و ارسال اظهارنامه مالياتي خود ، حتما از مشاوراني مورداعتماد و مجرب ، مانند  كارشناسان براي تنظيم صحيح و قانوني و منطبق با اصول حسابداري جهت تنظيم دفاتر قانوني و ارائه اظهارنامه الكترونيكي سالانه استفاده كنيد.

جريمه عدم ارسال به موقع اظهارنامه مالياتي الكترونيكي چقدراست؟
اگر موديان مالياتي ، اظهارنامه مالياتي را در موعد مقرر كه قانون تعيين كرده ، ارسال نكنند ، مشمول جريمه و تبعات قانوني خواهند بود. طبق ماده 192 قانون ماليات هاي مستقيم ، جريمه عدم ارائه اظهارنامه براي اشخاص حقيقي و حقوقي ، معادل ۳۰ درصد ماليات متعلقه خواهد بود و قابل بخشودگي نيز نيست. هم چنين طبق بند ت ازماده 132 قانون ماليات هاي مستقيم ، شرط برخورداري از هر نوع معافيت مالياتي براي اشخاص حقيقي و حقوقي كه در مناطق آزاد تجاري و ساير مناطق ويژه اقتصادي مشغول به فعاليت هستند ، ارسال اظهارنامه مالياتي در موعد مقرر است.